Πρόκειται για μια κατάσταση σωματικής, συναισθηματικής και ψυχικής εξουθένωσης που προκαλείται από υπερβολικό και παρατεταμένο στρες. Το άτομο νιώθει καταβεβλημένο, συναισθηματικά στεγνό κι ανίκανο να ανταποκριθεί στις συνεχείς απαιτήσεις και σιγά σιγά χάνει το ενδιαφέρον του και τα κίνητρά του για να συνεχίσει.
Μειώνεται η παραγωγικότητα και η ενεργητικότητα και το άτομο νιώθει αβοήθητο, απελπισμένο, κυνικό, πικραμένο και ανίκανο να προσφέρει οτιδήποτε.
Οι επιπτώσεις του burn out διαχέονται σε όλους τους τομείς του πάσχοντα. Στο σπίτι, στην εργασία, στις κοινωνικές σχέσεις, ακόμα και στο σώμα όπου το ανοσοποιητικό εξασθενεί και το άτομο γίνεται ευάλωτο σε ασθένειες.
Κάποιος είναι καθ’ οδόν για burn out όταν νιώθει ότι κάθε μέρα είναι μια κακιά μέρα, το ενδιαφέρον για δουλειά ή η ζωή στο σπίτι του φαίνονται σαν χάσιμο χρόνου, όταν νιώθει εξουθενωμένος συνέχεια, όταν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας το περνά σε δραστηριότητες που τις βρίσκει εξαιρετικά βαρετές ή που τον καταβάλουν.
Όλοι μας έχουμε μέρες που αισθανόμαστε αβοήθητοι, πολύ «φορτωμένοι» ή ανάξιοι. Αν όμως κάποιος αισθάνεται έτσι τον περισσότερο καιρό, ίσως έχει burn out. Η εξέλιξη του γίνεται αργά, ύπουλα κι επιδεινώνεται με τον καιρό.
Σωματικά συμπτώματα του burn out: αίσθημα κόπωσης κι εξουθένωσης τον περισσότερο καιρό, συχνοί πονοκέφαλοι και μυϊκοί πόνοι, αδύναμο ανοσοποιητικό και συχνές λοιμώξεις, αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες και στον ύπνο.
Συναισθηματικά συμπτώματα του burn out: το άτομο αισθάνεται αποτυχημένο κι αμφιβάλλει για τις ικανότητές του, νιώθει χωρίς κίνητρα για δράση, νιώθει αβοήθητο, εγκλωβισμένο και «ηττημένο», βλέπει σχεδόν τα πάντα με κυνικό κι αρνητικό τρόπο, νιώθει αποκομμένος συναισθηματικά από τους άλλους και μόνος, δεν λαμβάνει ικανοποίηση και δεν αισθάνεται χαρά σε επιτεύγματά του.
Συμπεριφορικά συμπτώματα του burn out: το άτομο δεν αναλαμβάνει ευθύνες, αυξάνει την κατανάλωση φαγητού, αλκοόλ ή φαρμάκων για να νιώσει καλύτερα, απομονώνεται από τους άλλους, ξεσπά εύκολα στους γύρω του, γίνεται πιο αναβλητικός και χρονοτριβεί σε αυτά που έχει να κάνει, αποφεύγει να πηγαίνει στη δουλειά συχνά ή έρχεται αργά και φεύγει νωρίς.
ΑΙΤΙΑ:
Το burn out συνήθως προέρχεται από την εργασία κάποιου. Ο κάθε άνθρωπος που νιώθει πως εργάζεται υπερβολικά χωρίς την κατάλληλη ανταμοιβή, κινδυνεύει με burn out. Αυτός μπορεί να είναι ένας σκληρά εργαζόμενος γραφείου που δεν έχει πάει διακοπές για χρόνια, ή μια εξουθενωμένη μητέρα που φροντίζει τα παιδιά, το νοικοκυριό ή έναν ηλικιωμένο γονιό και κάθεται ως επί το πλείστον σπίτι.
Όμως το burn out δεν προκαλείται μόνο από τη στρεσσογόνα εργασία ή τις πολλές ευθύνες, αλλά συμβάλουν στην εμφάνισή του κι άλλοι παράγοντες, όπως ο τρόπος ζωής κάποιου ή η προσωπικότητά του.
Εργασιακά αίτια burn out: όταν κάποιος αισθάνεται ότι έχει λίγο ή καθόλου έλεγχο πάνω στη δουλειά του, όταν δεν αναγνωρίζεται ή δεν ανταμοίβεται η καλή απόδοσή του, όταν είναι ασαφείς ή πολύ απαιτητικές οι προσδοκίες από τη δουλειά του, όταν η εργασία είναι μονότονη και χωρίς προκλήσεις, κι όταν το εργασιακό περιβάλλον είναι χαοτικό ή υπερβολικά πιεστικό.
Αίτια burn out σχετιζόμενα με τον τρόπο ζωής: οι πολλές ώρες εργασίας χωρίς χρόνο για κοινωνικοποίηση ή ξεκούραση, η έλλειψη στενών υποστηρικτικών σχέσεων, η ανάληψη πολλών ευθυνών χωρίς επαρκή βοήθεια από τους άλλους και ο ανεπαρκής ύπνος.
Στοιχεία προσωπικότητας που συμβάλλουν στην ανάπτυξη burn out: οι τάσεις τελειομανίας, η απαισιόδοξη οπτική για τον εαυτό και τον κόσμο, η ανάγκη για έλεγχο και η απροθυμία να αναθέτει σε άλλους κάποιες ευθύνες, η προσωπικότητα τύπου Α.
Όταν έχει επέλθει το burn out, σε ότι αφορά την αντιμετώπιση, ο πιο άμεσος και ανακουφιστικός τρόπος αντιμετώπισης, είναι να στραφεί το άτομο στους γύρω του. Το να μιλήσει με έναν καλό ακροατή που θα προσέχει και δε θα κριτικάρει, είναι πολύ ανακουφιστικό, κι ας μη δοθεί λύση από το διάλογο στα στρες που απασχολούν το άτομο με burn out. Σύντροφος, οικογένεια, φίλοι, όχι μόνο δε θα επιβαρυνθούν ακούγοντας, αλλά θα κολακευθούν που τους εμπιστεύεται και θα δυναμωθεί η σχέση. Η ανάπτυξη κοινωνικών σχέσεων με συναδέλφους, η αποφυγή ατόμων με αρνητική διάθεση, η ένταξη σε μια ομάδα (οτιδήποτε, κοινοτική, υποστηρικτική, θρησκευτική κτλ), βοηθά σε μεγάλο βαθμό.
Κι επειδή η αλλαγή εργασίας από μια δουλειά που προκάλεσε burn out είναι δύσκολο, ο πάσχων θα πρέπει να προσπαθήσει να βρει και να επικεντρωθεί σε κομμάτια της δουλειάς που τα εκτιμά ή τον ανακουφίζουν. Να προσπαθεί επίσης να πάρει ικανοποίηση από την υπόλοιπη ζωή του (οικογενειακή, φιλίες, σχέσεις, χόμπι, εθελοντική εργασία) εφόσον δεν του αρέσει το επάγγελμά του. Να αναπτύξει φιλίες στον εργασιακό χώρο και φυσικά να παίρνει άδειες και ρεπό.
Και παρόλη την άσχημη κατάσταση που βιώνει, έχει την ευκαιρία να αναθεωρήσει τις προτεραιότητές του. Να ξανασκεφτεί τις ελπίδες, τα όνειρα και τους στόχους του. Να ξανά ανακαλύψει τι πραγματικά τον κάνει χαρούμενο. Να θέτει όρια και να λέει «όχι» όταν το «ναι» είναι εις βάρος του. Να διακόπτει για κάποια ώρα την επαφή του με την τεχνολογία (υπολογιστής, τηλέφωνο, μέιλς) κι έτσι να αποσυνδέεται τελείως για να ηρεμεί. Να αναπτύξει τη δημιουργική του πλευρά με ένα χόμπι που θα τον απομακρύνει τελείως από το στρες. Κι επίσης να κοιμάται καλά τις νύχτες και αν χρειάζεται να μάθει τεχνικές χαλάρωσης. Και μην υποτιμάμε καθόλου τον σπουδαίο ρόλο της υγιεινής διατροφής και της άσκησης.
(Σχετικά link: α) https://www.helpguide.org/articles/stress/burnout-prevention-and-recovery.htm, β) https://www.iatropedia.gr/ygeia/syndromo-chronias-koposis-burnout-o-golgothas-tis-kathimerinotitas/125044/?fbclid=IwAR3bF8nrADjRE7WTW5td1hRagOKKsxd2X6yiywd8Eqqp4o9SzZDMvr8oaQU)
